ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Διαζύγιο - διατροφή  συζύγο:  εάν η αγωγή διαζυγίου  είχε ασκηθεί πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 1329/1983, οι λόγοι  και οι συνέπεις διαζυγίου κρίνονται  κατά το δίκαιο  που ίσχυε  κατά το χρόνο  άσκησης της αγωγής.  Συνεπώς, και η αξίωση διατροφής ρυθμίζεται από τις παλαιές διατάξεις του ΑΚ  που ήσαν  ευνοικώτερες  για τη γυναίκα εφόσον ο άνδρας είχε κηρυχθεί  μόνος υπαίτιος,  η δε άνιση αυτή μεταχείριση αποτελεί  δικαιολογημένη παρέκκλιση  από την συνταγματική αρχή της ισότητας.  

Διαζύγιο. Δυνατότητα μετά τη διακοπή της συμβίωσης να παραχωρηθεί στον έναν σύζυγο η αποκλειστική χρήση του ακινήτου που χρησίμευε ως οικογενειακή στέγη, ανεξάρτητα του ποιος είναι κύριος αυτού. Φύση της σχέσης αυτής. Η παραχώρηση αυτή της χρήσης δεν εμποδίζει την εκποίηση του ακινήτου.

Οικογενειακό δίκαιο. Ρύθμιση της οικογενειακής στέγης σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης. Το δικαστήριο έχει το δικαίωμα να παραχωρήσει την αποκλειστική χρήση ολόκληρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει ως οικογενειακή στέγη στον έναν από τους συζύγους, λαμβάνοντας υπόψη τις συντρέχουσες ειδικές συνθήκες, το συμφέρον των τέκνων και τις αρχές της επιείκειας, ανεξάρτητα από το ποιος είναι κύριος του ακινήτου, ή έχει απέναντι στον κύριο δικαίωμα χρήσης. Η παραχώρηση μπορεί να γίνει με ή χωρίς αντάλλαγμα το οποίο μπορεί να υπολογιστεί ή όχι κατά τον καθορισμό της διατροφής.

Βασικό κριτήριο για την ανάθεση της γονικής μέριμνας και ειδικότερα της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων στον ένα από τους γονείς τους είναι το συμφέρον του τέκνου. Η ανάθεση της επιμέλειας στον ένα από τους γονείς, εκ λόγων αναγομένων στο συμφέρον του τέκνου, αποτελεί παρέκκλιση από την αρχή της ισότητας των γονέων στο λειτουργικό τούτο δικαίωμά τους το οποίο τίθεται υπό δικαστική ρύθμιση, παραβιάζονται δε και η αρχή αυτή και οι βασικοί κανόνες διαπαιδαγώγησης, που στηρίζονται στα πορίσματα της παιδικής ψυχολογίας προς βλάβη του ανηλίκου, ενώ παράλληλα δυσχεραίνεται και η ρυθμιστική επέμβαση του δικαστηρίου όταν το τέκνο περιάγεται σε στάση αρνήσεως ή αντιπάθειας έναντι του ετέρου των γονέων από πράξεις ή παραλείψεις εκείνου που έχει την επιμέλειά του. Εξάλλου, το συμφέρον του τέκνου συνιστά αόριστη νομική έννοια με αξιολογικό περιεχόμενο, το οποίο εξειδικεύεται από το ουσιαστικό δικαστήριο. Γι΄ αυτό η κρίση του ως προς το αν, ενόψει των περιστάσεων που δέχθηκε, για την ύπαρξη των οποίων κρίνει ανέλεγκτα, εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου, υπόκειται στον αναιρετικό έλεγχο. Αν η απόφαση περιέχει κρίση για την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του τέκνου, πλην όμως αυτή είναι εσφαλμένη, δημιουργείται λόγος αναίρεσης από το άρθρο 559 αριθ. 1 ΚΠολΔικ. Αν η απόφαση δεν έχει ως προς τούτο καθόλου αιτιολογίες ή έχει ανεπαρκείς, ασαφείς ή αντιφατικές αιτιολογίες υπόκειται σε αναίρεση κατ΄ άρθρο 559 αριθ. 19 ΚπολΔικ.

Ρύθμιση χρήσης οικογενειακής στέγης λόγω διάσπασης της έγγαμης συμβίωσης των συζύγων. Παραχώρηση μέρους της οικογενειακής στέγης στη σύζυγο, με την οποία συμβιώνουν και τα ανήλικα τέκνα των διαδίκων. Συνιστά επιβαλλόμενο με δικαστική  απόφαση περιορισμό της ιδιοκτησίας χάριν του συμφέροντος της οικογένειας και ειδικότερα των ανηλίκων μελών της και επομένως, είναι επιτρεπτή και δεν προσκρούει στις διατάξεις του Συντάγματος περί προστασίας της ιδιοκτησίας ούτε στις διατάξεις της ΕΣΔΑ.

Αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του γάμου. Νόμιμο μαχητό τεκμήριο για
συμμετοχή στο 1/3 της αύξησης. Η αξίωση του συζύγου για συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου είναι χρηματική ενοχή. Έννοια "αυξήσεως" της περιουσίας.
Κρίσιμο χρονικό σημείο στο οποίο κρίνεται η αύξηση. Ενστάσεις που μπορεί να προτείνει ο εναγόμενος, ώστε να πετύχει είτε τη μείωση της περιουσίας του είτε τη μη συμμετοχή του συζύγου του στην αύξηση της περιουσίας του. Πράξεις που συμβάλλουν στην επαύξηση αυτής. Ειδικότερα η παροχή υπηρεσιών του ενός συζύγου εντός της συζυγικής οικίας. Προσδιορισμός του μέτρου που επιδρά στην
επαύξηση. 

Γονική μέριμνα. Κριτήρια ανάθεσης στον έναν γονέα της επιμέλειας ανηλίκου τέκνου. Προσδιορισμός της έννοιας "συμφέρον" του τέκνου. Περιεχόμενο αυτού

Τέκνα. Ρύθμιση του επωνύμου των τέκνων για τους γάμους που τελέστηκαν πριν και μετά το Ν. 1329/1983. Σε περίπτωση διαστάσεως των γονέων και διαφωνίας αυτών ως προς το επώνυμο του τέκνου, εφαρμόζεται αναλογικά η διάταξη του άρθρου 1512 ΑΚ.

Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τόσο την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, όσο και τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου και την εκπροσώπησή του σε κάθε υπόθεση που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του. Ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας από το δικαστήριο, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης των γονέων.

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Γ Πολιτικό Τμήμα

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Διονύσιο Κατσιρέα, Αντιπρόεδρο, Εμμανουήλ Χαριτάκη, Θεόδωρο Πρασουλίδη, Κωνσταντίνο Τζένο και Σπυρίδωνα Γκιάφη, Αρεοπαγίτες.

ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 14 Ιανουαρίου 1998, με την παρουσία και της γραμματέως Δήμητρας Φαραγγά, για να δικάσει μεταξύ: Του αναιρεσείοντος: Α Π. Π-Κ, κατοίκου Λάρισας, ο οποίος παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Κων/νο Τσακίρη. Της αναιρεσιβλήτου: Σ συζ. Α Π, το γένος Ρ Π, κατοίκου Λάρισας, η οποία δεν παραστάθηκε.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 10.12.1993 αγωγή της ήδη αναιρεσιβλήτου που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Λάρισας. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 530/1995 οριστική του ίδιου Δικαστηρίου και 233/1997 του Εφετείου Λάρισας. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως ζητεί ο αναιρεσείων με την από 24.6.1997 αίτησή του.

Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, παραστάθηκε μόνο ο αναιρεσείων, όπως σημειώνεται πιο πάνω, ο εισηγητής Αρεοπαγίτης Σπυρίδων Γκιάφης ανέγνωσε την από 29.12.1997 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την παραδοχή της ένδικης αίτησης αναίρεσης. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη της αντιδίκου στη δικαστική δαπάνη.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Ι. Από την προσκομιζόμενη 12.986/6.10.1997 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή του Πρωτοδικείου Λάρισας Π. Ζ. προκύπτει ότι στις 6.10.1997 επιδόθηκε εκ μέρους του αναιρεσείοντος στην αναιρεσίβλητη ακριβές αντίγραφο της υπό κρίση αίτησης αναίρεσης με τις παραπόδας πράξη ορισμού της προκείμενης δικασίμου (14.1.1998) για συζήτηση της εν λόγω αίτησης και κλήση του αναιρεσείοντος προς την αντίδικό του για παράστασή της σ? αυτή τη συζήτηση. Συνεπώς προκύπτει ότι η αναιρεσίβλητη, η οποία δεν εμφανίστηκε κατά την ως άνω δικάσιμο, κλητεύθηκε από τον αναιρεσείοντα νομότυπα και εμπρόθεσμα, και πρέπει ο ?Αρειος Πάγος να προχωρήσει στη συζήτηση της αίτησης αναίρεσης, σύμφωνα με το άρθρο 576 παρ.2 Κ.Πολ.Δ.

ΙΙ. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510, παρ.1, 1511, παρ.1, 1513, παρ. 1, εδ. πρώτο, 1514 και 1518, παρ.1, του ΑΚ συνάγονται τα ακόλουθα: Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων, οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τόσο την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, η οποία περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, επίβλεψη, μόρφωση και εκπαίδευση εκείνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του, όσο και τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου και την εκπροσώπησή του σε κάθε υπόθεση, δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Σε περίπτωση κατά την οποία υπάρχει διακοπή της συμβίωσης των γονέων, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο κατόπιν άσκησης σχετικής αγωγής, η δε ρύθμιση μπορεί να συνίσταται στην ανάθεση της γονικής μέριμνας στον έναν από τους γονείς. Ευνόητο είναι ότι η αγωγή μπορεί να επιδιώκει την από το δικαστήριο ρύθμιση του μερικότερου καθήκοντος και δικαιώματος της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου και η δικαστική ρύθμιση αντίστοιχα μπορεί να συνίσταται στην ανάθεση της άσκησης της επιμέλειας στον έναν από τους γονείς. Αν ασκηθεί τέτοια αγωγή και η ρύθμιση συνίσταται στην ανάθεση στον ενάγοντα γονέα της άσκησης όχι της επιμέλειας αλλά της γονικής μέριμνας, επιδικάζεται από το δικαστήριο κάτι περισσότερο από όσο ζητήθηκε με την αγωγή. Στην προκείμενη περίπτωση, από την από 10.12.1993 αγωγή της αναιρεσίβλητης ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Λάρισας προκύπτει, ότι με την αγωγή αυτή, αφού ιστορήθηκε ότι το συμφέρον των κατονομαζόμενων δύο ανήλικων θυγατέρων των διαδίκων, που ήταν σύζυγοι σε διάσταση, επέβαλλε να ανατεθεί στην αναιρεσίβλητη η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου των ως άνω τέκνων των διαδίκων, ζητήθηκε να ανατεθεί στην αναιρεσίβλητη η άσκηση της εν λόγω επιμέλειας. Με την 530/1995 απόφαση του ανωτέρω Πρωτοδικείου έγινε δεκτή η ως άνω αγωγή και ανατέθηκε στην αναιρεσίβλητη η άσκηση της γονικής μέριμνας των δύο ανήλικων τέκνων των διαδίκων. Από την από 10.1.1996 έφεση του αναιρεσείοντος ενώπιον του Εφετείου Λάρισας προκύπτει, ότι λόγος έφεσης κατά της ως άνω πρωτοβάθμιας απόφασης υπήρξε και το ότι το Δικαστήριο που την εξέδωσε έσφαλε με το να αναθέσει την άσκηση της προαναφερόμενης γονικής μέριμνας στην αναιρεσίβλητη, καίτοι με την αγωγή της η τελευταία αυτή είχε είχε ζητήσει κάτι λιγότερο, και δη την ανάθεση σ’ εκείνην της προμνημονευόμενης επιμέλειας. Το Εφετείο απέρριψε την ως άνω έφεση κατ’ ουσίαν και έτσι ενσωμάτωσε την εκκαλουμένη στην προσβαλλόμενη απόφαση. Ο από τον αρ. 9 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ. πρώτος λόγος αναίρεσης συνίσταται στο ότι το Εφετείο με την προσβαλλόμενη απόφαση με το να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας των ανήλικων τέκνων των διαδίκων στην αναιρεσίβλητη επιδίκασε κάτι περισσότερο από όσο είχε ζητηθεί με την αγωγή. Ο λόγος αυτός, με βάση τα προεκτιθέμενα γεγονότα, που προκύπτουν από τα προμνημονευόμενα διαδικαστικά έγγραφα, και σύμφωνα με τις προδιαλαμβανόμενες διατάξεις είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Αναιρεί τη 233/1997 απόφαση του Εφετείου Λάρισας.

Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, συντιθέμενο από άλλους δικαστές. Και.

Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσείοντος εκ δραχμών διακοσίων σαράντα χιλιάδων (240.000).-

Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις

Και

Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο στην Αθήνα, στις 18 Φεβρουαρίου 1998. 

Γονική μέριμνα ανηλίκου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του. Ανέκκλητη η σχετική απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, η οποία, εφόσον είναι οριστική, υπόκειται σε αναίρεση. Ανάθεση της γονικής μέριμνας στον πατέρα. 

Συμμετοχή στα αποκτήματα γάμου. Συμβολή της συζύγου, η οποία δεν εργάζονταν αλλά ασχολούνταν με την ανατροφή των παιδιών του ζεύγους, και το 1/3 στην απόκτηση της επίδικης περιουσίας. Αναιρετέα η απόφαση που δεν αποτιμά σε χρήμα τις υπηρεσίες που προσέφερε η σύζυγος στο συζυγικό οίκο, ούτε προσδιορίζει αν αυτές οι προσωπικές υπηρεσίες επιβάλλονταν ή όχι από την απορρέουσα από το νόμο υποχρέωσή της.

Γονική μέριμνα. Γνώμη τέκνου. Δεν χρειάζεται ειδική αιτιολόγηση η κρίση του δικαστηρίου περί υπάρξεως ή μη της ωριμότητας του τέκνου ν` αντιληφθεί το συμφέρον του.

Προστασία προσωπικότητας συζύγων

Επί αγωγής διαζυγίου λόγω μοιχείας, το δικαστήριο νομίμως έλαβε υπόψη, ως αποδεικτικά μέσα, και τις μαγνητοταινίες τις οποίες προσκόμισε ο σύζυγος και οι οποίες περιείχαν τηλεφωνικές συνδιαλέξεις της συζύγου του με τον εραστή της. Ο λόγος αναιρέσεως, τον οποίο επικαλείται η αναιρεσείουσα, ότι οι εν λόγω μαγνητοταινίες αποτελούν παράβαση των συνταγματικών διατάξεων περί προστασίας της προσωπικότητας, απορρίπτεται ως αβάσιμος, διότι ο σύζυγος έχει εξουσία στην προσωπικότητα και στην ιδιωτική ζωή του άλλου, σύμφωνα με το προϊσχύσαν δίκαιο.

Περιουσιακές σχέσεις συζύγων. Οι σύζυγοι δεν εμποδίζονται να συνάπτουν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του γάμου τους συμφωνίες για τα περιουσιακά τους δικαιώματα, ισχύουσες κατά τη θέλησή τους και μετά την  αμετάκλητη λύση του γάμου τους.

Η ονοματοδοσία αποτελεί περιεχόμενο της γονικής μέριμνας και είναι ανεξάρτητο από το δικαίωμα της επιμέλειας. Επί διαφωνίας των γονέων ως προς το όνομα του ανηλίκου, αποφασίζει το δικαστήριο με γνώμονα το συμφέρον του τέκνου. 

Αγωγή για συμμετοχή στα αποκτήματα κατά τη διάρκεια γάμου. Προϋποθέσεις. Απαραίτητα στοιχεία για το ορισμένο της αγωγής. Το ζήτημα άν επήλθε ή όχι από της τελέσεως του γάμου αύξηση της περιουσίας, εκτιμάται κατά το χρόνο άσκησης της αγωγής. Στον ίδιο χρόνο γίνεται και η αναγωγή σε χρήμα

Προϋποθέσεις αξίωσης του συζύγου προς συμμετοχή στα αποκτήματα του άλλου. Συμβολή συνιστάμενη και στην ανατροφή των ανήλικων τέκνων.

Διαζύγιο. Ισχυρός κλονισμός. Περιστατικά, διαφορετικά από τα της αγωγής, προβαλλόμενα από τον εναγόμενο προς απόκρουση της υπαιτιότητας  αποτελούν αιτιολογημένη άρνηση της αγωγής. Ανταπόδειξη αυτών χωρίς ιδιαίτερη δικαστική επιταγή. Κατοικία συζύγων. Κρίση εφετείας για εξαναγκασμό της συζύγου προς διαμονή σε ορισμένη οικία.

Υπόσταση πολιτικού γάμου από αναρμόδιο δήμαρχο.

Γονική μέριμνα. Ασκείται και από τους δύο γονείς. Σε περίπτωση διαφωνίας αποφασίζει το δικαστήριο. Ονοματοδοσία. Διαφωνία γονέων που βρίσκονταν σε διάσταση. Αγωγές για καθορισμό ονόματος τέκνου. Απόφαση Εφετείου με την οποία δέχτηκε ότι ο συνδυασμός των ονομάτων των πάππων της πατρικής και της μητρικής γραμμής εξασφαλίζει το συμφέρον του τέκνου. Το Εφετείο  δεν παραβίασε το έθιμο, κατά το οποίο στο πρώτο τέκνο δίνεται το όνομα του εκ του πατρός πάππου ή μάμμης.