Νομολογία Κοινωνικής Ασφάλισης

Συνταξιοδότηση διαζευγμένων θυγατέρων λόγω θανάτου ασφαλισμένου. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου του άρθρου 116 παρ.1 του Συντάγματος οι σχετικές αντίθετες διατάξεις παύουν να ισχύουν, αφού δεν συντρέχουν αποχρώντες λόγοι.

Συνταξιούχοι του Δημοσίου. Η διάταξη του άρθρου 58 παρ. 8 του πδ 166/2000, που απαγορεύει την καταβολή διπλής σύνταξης από το Δημόσιο, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα και ο σχετικός περιορισμός είναι θεμιτός. Δεν υφίσταται άνιση μεταχείριση των ανασφάλιστων χηρών συνταξιούχων του Δημοσίου σε σχέση με εκείνες που έχουν θεμελιώσει ίδιο συνταξιοδοτικό δικαίωμα και διεκδικούν τη μεταβίβαση σε αυτές της σύνταξης του αποβιώσαντος συζύγου τους. Δεν υφίσταται άνιση μεταχείριση ούτε σε σχέση με τις χήρες συνταξιούχων του Δημοσίου που θεμελιώνουν ίδιο συνταξιοδοτικό δικαίωμα από ασφαλιστικό φορέα διάφορο του Δημοσίου. Ο ανωτέρω περιορισμός εφαρμόζεται αδιακρίτως σε άνδρες και γυναίκες που τελούν σε χηρεία.

Αποκλίσεις γίνονται ανεκτές μόνον όταν δικαιολογούνται αποχρώντως, πάντοτε όμως εντός των ορίων. - Επιστροφή εισφορών λόγω μη καταβολής παροχών. Πλεονεκτική θέση χήρας έναντι χήρου, αντισυνταγματική (ν.δ.95/1973 άρθρο 7 παρ. 3, όπως αντικατ. από το άρθρο 4 του ν. 253/1976). Δεν δύναται όμως η αντισυνταγματικότητα αυτή να οδηγήσει στην επέκταση της διατάξεως και στους χήρους, επεμβαίνοντας έτσι στο έργο του νομοθέτη.

Μεταβίβαση σύνταξης στα άρρενα τέκνα θανόντος πολιτικού υπαλλήλου ή συνταξιούχου, εφόσον αυτά είναι ανίκανα προς εργασία κατά ποσοστό 50% και άγαμα. Κρίση ότι οι θέσπιση πρόσθετων προϋποθέσεων για τα άρρενα τέκνα, εν σχέσει με τις άγαμες θυγατέρες δεν είναι αντίθετη στο Σύνταγμα.

Δικαίωμα καταβολής συντάξεως των μονίμων στρατιωτικών υπαλλήλων. Κρίση ότι η διάταξη του άρ. 26 του π.δ. 169/2007, που προβλέπει ότι, ειδικώς εκείνες οι γυναίκες ασφαλισμένες, που πληρούν τις εξαιρετικές προϋποθέσεις της εν λόγω διάταξης, και δη οι τρίτεκνες μητέρες, δικαιούνται πρόωρης σύνταξης με τη συμπλήρωση μειωμένου χρόνου πλήρους πραγματικής συντάξιμης υπηρεσίας, παρίσταται ως εξαιρετική και δεν μπορεί να έχει εφαρμογή και στους άρρενες εργαζόμενους.

Αποκατάσταση ισότητας. Ο σύζυγος ασφαλισμένης του Δημοσίου δικαιούται υγειονομικής περίθαλψης από ασφαλιστικό Οργανισμό αρμοδιότητας του Υπουργείου ΥΠΚΑ με μόνη προϋπόθεση την ιδιότητα της συζύγου του ως δημοσίου υπαλλήλου.

Αίτηση χήρου στο Ταμείο Αρωγής Δημοσίων Υπαλλήλων για την χορήγηση σε αυτόν επικουρικής συντάξεως λόγω θανάτου της συζύγου του βοηθηματούχου του Ταμείου. Απόρριψη του αιτήματος με την δικαιολογία της μη προβλέψεως από τις διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 1 και 2 του ν.δ. 95/1973 της άνω παροχής συντάξεως στον επιζώντα σύζυγο. Αντισυνταγματικότητα των άνω διατάξεων λόγω της ανίσου καταστάσεως μεταξύ των πολιτών βάσει της διαφοράς του φύλου καθόσον τίθενται γενικώς και απολύτως άνευ κριτηρίου η χήρα σε πλεονεκτική θέση έναντι του χήρου.

Μη δυνατή η επέκταση εφαρμογής των άνω διατάξεων και στους χήρους λόγω της άνω αντισυνταγματικότητας γιατί τούτο θα συνιστούσε ανεπίτρεπτη επέμβαση του δικαστού στα έργα της νομοθετικής εξουσίας.

Εξομοίωση των δύο φύλων από την άποψη της ισότητας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Διατάξεις που προβλέπουν διακρίσεις είναι ανεκτές μέχρι 31/12/1982 ή αν δικαιολογούνται από σοβαρούς λόγους, βιολογικής ή κοινωνικής φύσεως. Προικοδότηση ή άλλες παροχές γάμου που χορηγούνται σε θυγατέρες ασφαλισμένων. Υποχρέωση επέκτασης αυτών και στους γιούς των ασφαλισμένων. Χορήγηση εφάπαξ επικουρικής παροχής στις θυγατέρες ασφαλισμένων ή συνταξιούχων στο Ταμείο Νομικών. Απαραίτητη η ύπαρξη ασφαλιστικού δεσμού του πατέρα με το Ταμείο κατά το χρόνο τέλεσης του γάμου της κόρης του για τη χορήγηση της παροχής.

Συνταξιοδότηση του χήρου συζύγου λόγω θανάτου της συνταξιούχου λόγω γήρατος συζύγου του με πρόσθετες προϋποθέσεις. Αρχή της ισότητας των δύο φύλων και δικαίωμα δικαστικής αξίωση της επέκτασης και στον σύζυγο των τυχόν αδικαιολόγητων ευνοϊκότερων διατάξεων που ισχύουν για τη σύζυγο.

Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων του Κράτους. Η διάταξη του άρθρου 23 του Κανονισμού Συντάξεων του Ταμείου είναι αντίθετη στα άρθρα 4 παρ. 2 και 116 του Συντάγματος, αφού με αυτή θεσπίζονται πρόσθετες προϋποθέσεις για την απονομή εφάπαξ παροχής στον χήρο ασφαλισμένης του Ταμείου σε σχέση με τις προϋποθέσεις που θεσπίζονται για τη χήρα ασφαλισμένου. Ειδικότερα απαιτούνται επιπλέον η αναπηρία και η απορία του χήρου, θιγομένης έτσι της αρχής της ισότητας των φύλων. Η δυσμενής αυτή διάκριση του χήρου αποκαθίσταται με τη θέσπιση και για αυτόν των ίδιων προϋποθέσεων απονομής εφάπαξ παροχής που ισχύουν και για τη χήρα, αρκούσης μόνον της χηρείας αυτού.

ΙΚΑ. Προσαυξάνεται η σύνταξη εφόσον ο σύζυγος του συνταξιούχου δεν εργάζεται ή δεν είναι συνταξιούχος ασφαλιστικού οργανισμού, του Δημοσίου ή νπδδ. Των ανωτέρω συνταξιούχων δικαιολογείται η προσαύξηση της σύνταξης με τη χορήγηση ποσού ίσου με ενάμισι ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη. Η μη χορήγηση της προσαύξησης στους έγγαμους συνταξιούχους των οποίων οι σύζυγοι δεν συγκεντρώνουν τις ανωτέρω προϋποθέσεις, δεν αντίκειται στη συνταγματική αρχή της ισότητας ούτε στη διάταξη του άρθρου 21 παρ.1 του Συντάγματος και στο άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Το δικάσαν Εφετείο έκρινε ότι η προβλεπόμενη προσαύξηση της συντάξεως λόγω οικογενειακών βαρών αποτελεί πρόσθετη ασφαλιστική παροχή, η οποία θεμιτώς δεν χορηγείται σε όλους τους έγγαμους συνταξιούχους και η θέσπιση της σχετική διακρίσεως δεν αντίκειται στο Σύνταγμα. Η κρίση αυτή είναι νόμιμη.

ΙΚΑ. Το ποσό της συντάξεως λόγω αναπηρίας ή γήρατος που λαμβάνει ο ένας από τους συζύγους προσαυξάνεται, ανεξάρτητα από το φύλο του άλλου συζύγου, εφόσον ο σύζυγος του συνταξιούχου δεν εργάζεται ή δεν είναι συνταξιούχος ασφαλιστικού οργανισμού, του Δημοσίου ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Η μη χορήγηση της προσαύξησης στους έγγαμους συνταξιούχους του Ι.Κ.Α. των οποίων οι σύζυγοι δεν συγκεντρώνουν τις πιο πάνω προϋποθέσεις δεν αντίκειται στη συνταγματική αρχή της ισότητας και στο άρθρο 21 παρ.1 του Συντάγματος, παραβιάζει το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Το δικάσαν Εφετείο ορθά έκρινε ότι η προβλεπόμενη προσαύξηση της συντάξεως λόγω οικογενειακών βαρών αποτελεί πρόσθετη ασφαλιστική παροχή και η χορήγησή της μόνο στους ανωτέρω συνταξιούχους δεν παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας ούτε το συνταγματικώς προστατευόμενο θεσμό της οικογένειας.

Η προβλεπόμενη από το άρθρο 29 παρ. 3 του αν.ν. 1846/1951 προσαύξηση της συντάξεως λόγω συζύγου, αποτελεί πρόσθετη ασφαλιστική παροχή η οποία χορηγείται για ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος των συνταξιούχων του ΙΚΑ που είναι ασθενέστεροι από οικονομική άποψη, τέτοιοι δε θεωρούνται κατ΄ αρχήν εκείνοι, των οποίων ο σύζυγος δεν εργάζεται ή δεν συνταξιοδοτείται. Ως εκ τούτου, η επίμαχη διάταξη δεν αντίκειται στο άρθρο 21 παρ. 1 ούτε και στο άρθρο 4 του Συντάγματος. Εξάλλου δεν αντίκειται στο κοινοτικό δίκαιο.

Η διάταξη του άρθρου 28 παρ. 6 του αν.ν. 1846/1951 αντίκειται στο άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος, κατά το μέρος που θεσπίζει πρόσθετες προϋποθέσεις για τη συνταξιοδότηση του χήρου, οπότε εφαρμοστέο είναι το συνταξιοδοτικό καθεστώς που ισχύει για τη χήρα. Αιτιολογημένα το δικάσαν δικαστήριο έκρινε ότι ο αναιρεσίβλητος δικαιούται σύνταξη λόγω θανάτου της συζύγου του.

Μέχρι 31-12/1982 (πέρας της μεταβατικής περιόδου) ήσαν ανεκτές από το Σύνταγμα διατάξεις παρεκκλίνουσες της αρχής της ισότητας. - Καταβολή εφάπαξ βοηθήματος σε χήρο σύζυγο θανόντος συμβολαιογράφου ως αίτημα προς το Ταμείο Ασφαλ. Συμβ/φων λόγω αποβιώσεως της θανούσης το 1979 συζύγου του Πρόβλεψη από τον Οργανισμό του Ταμείου για το εφάπαξ βοήθημα που λαμβάνει η χήρα σύζυγος. Η απόρριψη του αιτήματος δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας. Αναίρεση αποφάσεως που εφήρμοσε εν προκειμένω το άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος.

Οι συνταγματικές διατάξεις για την ισότητα των φύλων έχουν τεθεί από το συντακτικό νομοθέτη με σκοπό να παρέχεται στους εκπροσώπους του φύλου, που εκάστοτε φέρεται ως αδικούμενο από νομοθετικές ρυθμίσεις ή διοικητικές πρακτικές, η δυνατότητα να επιτυγχάνουν την άρση των παρατηρούμενων ανισοτήτων και την διόρθωση αποκλίσεων από την ισότιμη μεταχείριση και όχι την επίτασή τους. Φορέας του οικείου ατομικού δικαιώματος είναι μόνον εκείνος που ανήκει στο εκάστοτε φερόμενο ως τιθέμενο σε μειονεκτική θέση φύλο. Δεν είναι νοητή η επίκληση παραβιάσεως της αρχής αυτής από ανήκοντα στο ωφελούμενο από φερόμενη ως αντισυνταγματική διάταξη φύλο.

Όροι της καταβολής μηνιαίας συντάξεως των ασφαλισμένων στο ταμείο νομικών. Η ρύθμιση σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες συνταξιοδοτούνται μετά από 25ετή υπηρεσία, χωρίς άλλη προϋπόθεση, ενώ οι άντρες πρέπει να έχουν συμπληρώσει και το 60ο έτος της ηλικίας τους, εισάγει διαφορετική μεταχείριση μεταξύ ανδρών και γυναικών και ως εκ τούτου αποτελεί αδικαιολόγητη διάκριση επί του φύλου, αντικείμενη στο Σύνταγμα.

Προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης λόγω γήρατος στην ασφαλισμένη μητέρα με ανήλικα ή ανάπηρα τέκνα. Το προνόμιο αυτό του άρθρου 28 του α.ν. 1846/1951, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 27 παρ. 3 περ. δ΄ του ν. 1902/1990, συνιστά δυσμενή διάκριση με βάση το φύλο των ασφαλισμένων και πρέπει να επεκταθεί η εφαρμογή του και στον πατέρα ασφαλισμένο με ανήλικα ή ανάπηρα τέκνα, έστω και αν δεν έχει την αποκλειστική γονική μέριμνα αυτών.

Με τη διάταξη του άρθρου 44 παρ, 8 του καταστατικού του εκκαλούντος Ταμείου Συντάξεως Προσωπικού Εφημερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, θεσπίζονται προϋποθέσεις για την προσαύξηση της σύνταξης της συνταξιούχου αυτού λόγω συζύγου, πρόσθετες και πέραν εκείνων που καθορίζονται για την αντίστοιχη προσαύξηση της σύνταξης του συνταξιούχου του ίδιου Ταμείου, χωρίς, όμως, να υφίσταται αποχρών λόγος που να δικαιολογεί την πλεονεκτική θέση στην οποία τίθεται με τον τρόπο αυτό, ο συνταξιοδοτούμενος από το εφεσίβλητο Ταμείο, έναντι της συνταξιοδοτούμενης γυναίκας συναδέλφου του.

Σύνταξη πολύτεκνης μητέρας. Αν αποβιώσει η δικαιούχος της σύνταξης αυτή καταβάλλεται και στον πολύτεκνο πατέρα, λόγω της προστασίας της οικογένειας κατά το άρθρο 21 του συντάγματος και της εφαρμογής της αρχής της ισότητας. Η διάταξη του άρθρου 63 παρ. 6 του ν. 1892/1990 αντίκειται στην ανωτέρω συνταγματική διάταξη. Αντίθετη μειοψηφία. Κατά των αποφάσεων του προϊσταμένου του κλάδου Οικογενειακών Επιδομάτων του ΟΓΑ ασκείται ενδικοφανής προσφυγή ενώπιον της Επιτροπής του ΟΓΑ, η απόφαση της οποίας προσβάλλεται με αίτηση ακύρωσης. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.