Νομολογία Κοινωνικής Ασφάλισης

ΙΚΑ. Συνταξιοδότηση προνομιακή της ασφαλισμένης μητέρας με ανήλικα τέκνα ή ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία. Το προνόμιο αυτό, όπως διατυπώθηκε στο άρθρο 28 του α.ν. 1846/1951 και στο άρθρο 27 παρ. 3 περ. δ' του ν. 1902/1990, συνιστά δυσμενή διάκριση σε σχέση με το φύλο και αντίκειται στα άρθρα 4 παρ. 2 και 116 του συντάγματος. Για να αρθεί η διάκριση αυτή πρέπει να εφαρμοστούν και για τον ασφαλισμένο πατέρα ανήλικων παιδιών, ανεξαρτήτως αν ο πατέρας έχει και την αποκλειστική γονική μέριμνα των τέκνων.

Η διάταξη της παρ.8 του άρθρου 44 του καταστατικού του Ταμείου Συντάξεων Προσωπικού Εφημερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης,, κατά το μέρος, που εισάγει αδικαιολόγητη διάκριση μεταξύ φύλων, αντίκειται στην συνταγματική αρχή της ισότητας και είναι ανίσχυρη.

Εφαρμοστέα και για τη συνταξιούχο του εναγομένου, η ισχύουσα για τον άντρα συνταξιούχο ρύθμιση, κατά την οποία για τη χορήγηση της προσαύξησης της σύνταξης αρκεί μόνο η ύπαρξη συζύγου, χωρίς να απαιτείται και να μην εργάζεται ή να μη συνταξιοδοτείται αυτός.

Διατάξεις που περιέχουν ρυθμίσεις ευμενής ή δυσμενείς για το ένα φύλο είναι αντισυνταγματικές εκτός αν υφίστανται αποχρώντες λόγοι βιολογικής ή κοινωνικής φύσεως. Η παροχή δικαιώματος λήψεως συντάξεως στις διαζευγμένες θυγατέρες λόγω θανάτου του πατρός των είναι αντισυνταγματική. Αδικαιολόγητη υπέρ του φύλου, παρέκκλιση από την αρχή ότι τα τέκνα των θανόντων ασφαλισμένων πρέπει να είναι άγαμα για να τύχουν συντάξεως.

 Ασφάλιση συζύγων ανδρών ως προστατευόμενο μέλος της συζύγου

Η διαφορετική νομοθετική μεταχείριση του χήρου ασφαλισμένου ασφαλισμένης ή συνταξιούχου του ΙΚΑ, που είναι εις βάρος του έναντι της αντίστοιχης μεταχείρισης της χήρας ασφαλισμένου ή συνταξιούχου του εν λόγω ιδρύματος, αντίκειται στην συνταγματική αρχή της ισότητας και ως εκ τούτου είναι ανίσχυρη.

Ταμείο προνοίας δικηγόρων Αθηνών. Το άρθρο 15 του κανονισμού περίθαλψης του ταμείου, με το οποίο ορίζεται ότι επίδομα βρεφονηπιακού σταθμού δικαιούνται μόνον οι γυναίκες δικηγόροι και οι ασκούμενες-άμεσα ασφαλισμένες του ταμείου και όχι και οι άντρες συνάδελφοι τους, εισάγει δυσμενή διάκριση εις βάρος των τελευταίων και αντίκειται στο σύνταγμα, τη συνθήκη ΕΚ και την οδηγία 79/7/ΕΟΚ, που κατοχυρώνουν την ίση μεταχείριση των δυο φύλων. Ο ενάγων από την προσβαλλόμενη απόφαση που απέρριψε σχετικό αίτημά του υπέστη υλική ζημία ίση με το ποσό που καταβάλει το ταμείο για το ανωτέρω επίδομα καθώς και ηθική βλάβη λόγω της μη καταβολής του ποσού αυτού.

Διατάξεις που θέσπιζαν διακρίσεις ήταν ανεκτές έως τις 31 Δεκεμβρίου 1982 και εφόσον είχαν θεσπιστεί πριν από το Σύνταγμα του έτους 1975. Επιτρέπεται όμως η θέσπιση με νόμο ρυθμίσεων ευμενών ή δυσμενών αναλόγως του φύλου ή η διατήρηση προϋφιστάμενων τέτοιων ρυθμίσεων, εφόσον υφίστανται σοβαροί λόγοι.

Η διάταξη του άρθρου 41 του π.δ. 422/1981, κατά το μέρος που ορίζει ότι μόνον οι χήρες με ανήλικα τέκνα δικαιούνται το μέρισμα του Μ.Τ.Π.Υ. με τις ευμενέστερες γι' αυτές προϋποθέσεις, ήταν ανεκτή έως τις 31.12.1982, ενώ δεν υφίσταντο σοβαροί λόγοι για να διατηρηθεί η ρύθμιση αυτή και μεταγενέστερα.

Υπάλληλοι δημόσιοι και συνταξιοδότηση του χήρου συζύγου λόγω θανάτου της συζύγου του, δημοσίου υπαλλήλου ή συνταξιούχου.

Προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης στο χήρο σύζυγο. Αν ο δικαιούχος της σύνταξης καταδικασθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση σε ποινή κάθειρξης για ορισμένα αδικήματα, όπως για ανθρωποκτονία από πρόθεση, χάνει το συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι να λήξει η επιβληθείσα ποινή. Αν ο καταδικασθείς απολυθεί από τις φυλακές με όρους δεν μπορεί να ασκήσει το συνταξιοδοτικό του δικαίωμα.

Αντίθετη στο άρθρο 4 του Συντ. η διάταξη του άρθ. 2 παρ. 1 του Καταστατικού του Τ.Ε.Α.Υ.Ε.Τ. που απαιτεί μεγαλύτερο όριο ηλικίας για τους άνδρες ασφαλισμένους -65 έτη- από τις γυναίκες -60 έτη.

Συντάξεις λόγω θανάτου. Αντισυνταγματικότητα του άρθρου 28 παρ. 6 του ΑΝ 1846/1951 που προβλέπει την εφαρμογή δύο διαφορετικών συστημάτων συντάξεων επιζώντων, ανάλογα αν ο αποβιώσας ασφαλισμένος του ΙΚΑ ήταν ανδρικού ή γυναικείου φύλου.

Η θέσπιση πρόσθετων όρων για τη συνταξιοδότηση του άγαμου άρρενος ενήλικου τέκνου αποβιώσαντος στρατιωτικού, πέραν εκείνων που απαιτούνται για τη συνταξιοδότηση της άγαμης θυγατέρας, αντίκειται στην αρχή της ισότητας των δυο φύλων. Οι διατάξεις του άρθρου 31 παρ. 1 περ. β' και δ' του κώδικα πολιτικών και στρατιωτικών συντάξεων, που θεσπίζουν τέτοιες πρόσθετες προϋποθέσεις είναι αντισυνταγματικές και ανίσχυρες. Η ευνοϊκότερη ρύθμιση που αφορά στη συνταξιοδότηση της άγαμης θυγατέρας πρέπει να επεκταθεί και στα ανωτέρω τέκνα. Η άνιση μεταχείριση των άρρενων τέκνων δεν ήρθη ούτε με το άρθρο 1 παρ. 5 του ν. 1902/1990

Συντάξεις χηρείας

Αντίθεση στην ισότητα κατά το μέτρο που θέτει πρόσθετους όρους για τη συνταξιοδότηση φονευθέντος αγωνιστή Εθνικής Αντίστασης, πέραν των όρων που τίθενται για τη συνταξιοδότηση της αδελφής.

Για τον κανονισμό σύνταξης από μεταβίβαση στη μητέρα θανόντος στρατιωτικού συνταξιούχου θεσπίζεται πρόσθετη προϋπόθεση, πέρα από εκείνες που απαιτούνται για τον κανονισμό σύνταξης από μεταβίβαση στον πατέρα του θανόντος, ήτοι απαιτείται η μητέρα να είναι χήρα ή άγαμη. Η σχετική διάταξη του άρθρου 32 παρ. 1 περ. β' του πδ 1041/1979 αντίκειται στα άρθρα 4 και 116 του Συντάγματος, αφού εισάγει δυσμενή διάκριση σε βάρος της μητέρας.

Πολύτεκνοι. Η διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 63 του ν. 1892/1990, κατά το μέρος που δεν προβλέπει ότι, σε περίπτωση θανάτου της δικαιούχου της ισόβιας σύνταξης μητέρας, τη σύνταξη μπορεί να λάβει ο επιζών σύζυγός της, ο οποίος μετά το θάνατο της μητέρας είχε την ευθύνη για τη διατροφή των τέκνων, δεν είναι σύμφωνη με τα άρθρα 4 και 21 του Συντάγματος.

Δεν είναι συνταγματικά ανεκτό να χορηγείται μόνο στον ένα από τους συζύγους παροχή, υπό την ιδιότητα του πολύτεκνου συζύγου, σε περίπτωση δε θανάτου να μη λαμβάνει ο επιζών σύζυγος την παροχή αυτή, εφόσον και οι δύο σύζυγοι αποτελούν μέλη της συνταγματικά προστατευόμενης οικογένειας.

Η ισόβια σύνταξη θα πρέπει να καταβάλλεται στον επιζώντα σύζυγο και στην περίπτωση κατά την οποία η πολύτεκνη μητέρα, λόγω της ενηλικίωσης των τέκνων της, ελάμβανε ήδη προ του θανάτου της την ισόβια σύνταξη. Αντίθετη μειοψηφία. Η απόρριψη σχετικού αιτήματος του αιτούντος από τον ΟΓΑ δεν είναι νόμιμη.

ΙΚΑ. Συντάξεις. Καθιέρωση μειωμένου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης για τις μητέρες ή χήρες ασφαλισμένες με ανήλικα τέκνα. Η ρύθμιση συνιστά δυσμενή διάκριση κατά των ανδρών ασφαλισμένων οι οποίοι βρίσκονται στην ίδια κατάσταση (χηρεία και ανήλικα παιδιά). Επέκταση εφαρμογής της διάταξης και στους χήρους πατέρες ανηλίκων

Συνταξιοδότηση διαζευγμένων θυγατέρων, λόγω θανάτου του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου.

Δικαίωμα στα πρόσωπα του κάθε φύλλου να αξιώνουν δικαστικώς την επέκταση και σ'αυτά τυχόν ευνοϊκών διατάξεων που ισχύουν για το άλλο φύλλο. Αδικαιολόγητη διάκριση των γυναικών σε βάρος των ανδρών αντιβαίνει διατάξεις του Συντάγματος. Δικαίωμα στους συζύγους γυναικών ασφαλισμένων στο ΤΑΣ, να ζητήσουν την επέκταση της ασφαλίσεως και επ'αυτών.

Η διάταξη του άρθρου 5 παρ. 3 εδ. α' του πδ 166/2000, κατά το μέρος που θεσπίζει πρόσθετες προϋποθέσεις για τη συνταξιοδότηση του χήρου συζύγου υπαλλήλου ή συνταξιούχου του Δημοσίου, πέραν αυτών που απαιτούνται για τη χήρα, αντίκειται στην αρχή της ισότητας και είναι ανίσχυρη.

Ε.Τ.Α.Π. ΜΜΕ. Δεν απαιτείται ως προϋπόθεση για τη διεκδίκηση επί μέρους κονδυλίου της συντάξεως η υποβολή σχετικής αιτήσεως. Νόμω αβάσιμος ο ισχυρισμός, ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν απέρριψε την αγωγή ως απαράδεκτη, λόγω μη υποβολής προηγουμένως αιτήσεως προς το Ταμείο, κατά παράβαση του άρθρου 71 παρ. 5 του ΚΔιοικΔ. Αρχή της ισότητας και εφαρμογή της από το Δικαστήριο. Η διάταξη του άρθρου 44 παρ. 8 του π.δ. 284/1974, κατά την οποία χορηγείται προσαύξηση της σύνταξης στον άνδρα ασφαλισμένο, ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία η σύζυγός του εργάζεται ή συνταξιοδοτείται, ενώ δεν ισχύει το ίδιο και για τη γυναίκα ασφαλισμένη, αντίκειται στο άρθρο 4 του Συντάγματος. Εφαρμογή της διάταξης αυτής και στις γυναίκες συνταξιούχους.