ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Γ Πολ. Τμήμα
ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Ευάγγελο Ρίκο, Αντιπρόεδρο, Βασίλειο Κούσουλα, Εμμανουήλ Χαριτάκη, Κωνσταντίνο Ανδρουτσόπουλο και Γεώργιο Αρβανίτη, Αρεοπαγίτες.
ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 31 Μαϊου 1995, με την παρουσία και της γραμματέως Αικατερίνης Μακρυνιώτη, για να δικάσει μεταξύ:
Του αναιρεσείοντος: Α. Γ. Μ., κατοίκου Αθηνών, ο οποίος παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Γ. Καλαμούτσο. Της αναιρεσιβλήτου: Μ. θυγ. Θ. Μ., κατοίκου Αθηνών, η οποία παραστάθηκε με τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Χρήστο Καυκούλα.
Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 1 Νοεμβρίου 1993 αγωγή επιμελείας ανηλίκου του αναιρεσείοντος που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 728/1994 του ίδιου Δικαστηρίου, 4648/1994 προδικαστική και 1296/1995 οριστική του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως ζητεί ο αναιρεσείων με την από 20 Φεβρουαρίου 1995 αίτησή του, καθώς και με τους από 9 Απριλίου 1995 προσθέτους λόγους του.
Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω, ο εισηγητής Αρεοπαγίτης Κωνσταντίνος Ανδρουτσόπουλος ανέγνωσε την από 16 Μαϊου 1995 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε τη μερική παραδοχή της κρινόμενης αιτήσεως αναιρέσεως και των προσθέτων λόγων αυτής, ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και των προσθέτων λόγων αναιρέσεως και ο πληρεξούσιος της αναιρεσιβλήτου την απόρριψή τους και καθένας την καταδίκη του αντιδίκου στη δικαστική δαπάνη.
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή, κατά τη διάταξη του άρθρου 1511 εδ. α' ΑΚ, η απόφαση που καθορίζει τη γονική μέριμνα πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου, ενώ, κατά το άρθρο 1518 ΑΚ, που αναφέρεται στην επιμέλεια του τέκνου, αυτή περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του παιδιού. Τέλος, κατά το άρθρο 1532 του ίδιου Κώδικα, αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, το δικαστήριο, εφόσον το ζητήσει ο άλλος γονέας, μπορεί να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει στον άλλο. Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, σε περίπτωση διασπάσεως του γάμου ή διαζυγίου των γονέων, το κριτήριο για την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου σε ένα από τους γονείς είναι το συμφέρον του τέκνου, που αποτελεί αόριστη νομική έννοια με αξιολογικό περιεχόμενο που αντλεί ο δικαστής από την κοινωνική πείρα με αντικειμενικά κριτήρια και μέτρα. Στα κριτήρια, που πρέπει να λαμβάνονται συνθετικώς υπόψη από το δικαστήριο για τον προσδιορισμό του συμφέροντος του παιδιού ανήκουν οι δεσμοί αυτού με τους γονείς και ειδικότερα με ποιόν από τους δύο γονείς έχει μεγαλύτερο και σταθερότερο ψυχικό σύνδεσμο το τέκνο. Επίσης ο ελεύθερος χρόνος που μπορεί να διαθέτει ο κάθε γονέας για το παιδί του, σε συνδυασμό με την ποιότητα της επαφής που μπορεί να προσφέρει στον ανήλικο. Τέλος, στα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να προσδιορισθεί το συμφέρον του τέκνου περιλαμβάνεται και η στάθμιση των πνευματικών και διαπαιδαγωγικών ικανοτήτων των γονέων και ο καθορισμός του ποιός από τους δύο γονείς διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες, να διαβλέψει τις ικανότητες και τις προσωπικές κλίσεις του τέκνου και να τις ενισχύσει και κατευθύνει σωστά προς το συμφέρον του.
Στην κρινόμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση, το Εφετείο, δικάζοντας επί της αγωγής του αναιρεσείοντος, με αίτημα την ανάθεση σ' αυτόν κυρίως της γονικής μέριμνας και επικουρικώς της επιμέλειας της ανηλίκου κόρης του Αλεξάνδρας, που γεννήθηκε στις 3.8.1988, δέχθηκε, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: 'Οτι ο αναιρεσείων είναι καθηγητής του Ε. Μ. Π., ενώ η αναιρεσίβλητη μητέρα της ανήλικης είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής και εργάζεται στο Λογιστήριο της Τράπεζας Κεντρικής Ελλάδος. Η τελευταία, μετά την αμετάκλητη λύση του γάμου της στις 6.5.1993, διαμένει με τη μητέρα της. Μετά το ωράριο εργασίας της στην Τράπεζα η αναιρεσίβλητη διαθέτει όλο τον ελεύθερο χρόνο της για την φροντίδα και την περιποίηση της ανηλίκου, την οποία υπεραγαπά, ενώ κατά τις ώρες εργασίας της, αν αυτές δεν συμπίπτουν με εκείνες που το τέκνο βρίσκεται στο σχολείο, ή τις ώρες που αυτή απουσιάζει από το σπίτι, την αναπληρώνει επιτυχώς στα καθήκοντά της η μητέρα της η οποία και τη θέληση και τη δυνατότητα διαθέτει για την περιποίηση της εγγονής της. Ο αναιρεσείων, που διαμένει μόνος του στη Ν. Σμύρνη, υπεραγαπά και αυτός το τέκνο του. Η αναιρεσίβλητη, με απόφαση της Διοικήσεως της Τραπέζης, στην οποία εργάζεται, μετετέθη από 13.4.1992 στο νεοϊδρυμένο κατάστημά της στο Ηράκλειο Κρήτης, προς συμπλήρωση του εκεί υπηρετούντος προσωπικού. Μετά την επάνοδό της στην προηγουμένη θέση της στην Αθήνα έχει εγκατασταθεί στου Παπάγου μαζί με τη μητέρα της και έχει εγγράψει την ανήλικη στην πρώτη τάξη του εκεί Δημοσίου Δημοτικού Σχολείου, που απέχει περί τα 600 μέτρα από την κατοικία της. Η παραλαβή του τέκνου από το σχολείο γίνεται από τη μητέρα της αναιρεσίβλητης, με την οποία παραμένει το τέκνο μέχρι της 15.30', οπότε επιστρέφει και η ίδια στην κατοικία της και αναλαμβάνει τη φροντίδα, περιποίηση και προετοιμασία του τέκνου της στα μαθήματα της επομένης ημέρας.
Με όσα δέχθηκε το Εφετείο, το οποίο, απορρίπτοντας ως ουσιαστικά αβάσιμη την έφεση του αναιρεσείοντος, επεκύρωσε την απόφαση του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου, που απέρριψε ως αβάσιμη την ένδικη αγωγή του, με αίτημα την ανάθεση σ' αυτόν κυρίως της γονικής μέριμνας και επικουρικώς της επιμέλειας του ανηλίκου παιδιού του, περιέλαβε στην απόφαση ανεπαρκείς αιτιολογίες, εφόσον δεν προκύπτουν από το αιτιολογικό της τα εις την αρχή της παρούσης αναφερόμενα κριτήρια του ψυχικού δεσμού του παιδιού με τους γονείς, του ελευθέρου χρόνου που μπορούν να διαθέσουν χάριν αυτού οι τελευταίοι και των προς διαπαιδαγώγηση ικανοτήτων τους που είναι όμως αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση της εννοίας του συμφέροντος της αναφερομένης ανηλίκου. Πρέπει συνεπώς να γίνει δεκτός ο δεύτερος και έβδομος λόγος των προσθέτων και ο συναφής πρώτος λόγος του κυρίου δικογράφου της αιτήσεως, που αποδίδουν στην προσβαλλομένη την πλημμέλεια από το άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ και αναιρεθεί η αναιρεσιβαλλομένη απόφαση.
Επειδή κατά το άρθρο 580 παρ. 3 ΚΠολΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 31 παρ. 1 του ν. 2172/1993, αν ο 'Αρειος Πάγος αναιρέσει την απόφαση για οποιονδήποτε άλλο λόγο εκτός από εκείνους που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2, παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση σε άλλο δικαστήριο ισοβάθμιο και ομοειδές προς εκείνο, το οποίο εξέδωσε την απόφαση που αναιρέθηκε ή στο ίδιο, αν είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλους δικαστές. Εφόσον, επομένως, αναιρείται η προσβαλλομένη απόφαση, πρέπει να παραπεμφθεί η υπόθεση, που χρειάζεται περαιτέρω διευκρίνιση, στο ίδιο δικαστήριο, εφόσον είναι δυνατή η σύνθεσή του από άλλους δικαστές.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Αναιρεί την υπ' αριθ. 1296/1995 απόφαση του Εφετείου Αθηνών.
Παραπέμπει την υπόθεση για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, που θα συντεθεί από άλλους δικαστές. Και
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στη δικαστική δαπάνη του αναιρεσείοντος, που ορίζει στις διακόσιες είκοσι χιλιάδες (220.000) δραχμές.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις . Και Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο στην Αθήνα, στις 28 Ιουλίου 1995.
