Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας - Ειδικός Λογαριασμός Αλληλοβοηθείας Αεροπορίας. Το άρθρο 15 του Ν.Δ. 398/1974, που θεσπίζει πρόσθετες προϋποθέσεις για τη λήψη εφάπαξ παροχής από το άρρεν ενήλικο τέκνο αποβιώσαντος μετόχου σε περίπτωση που αυτός είχε σύζυγο και άγαμες θυγατέρες, και το άρθρο 3 του Ν.Δ. 354/1976 που δεν προβλέπει τη λήψη εφάπαξ χρηματικής αρωγής από τα άρρενα ενήλικα τέκνα του μετόχου, αλλά μόνο από τις ενήλικες άγαμες θυγατέρες, αντίκεινται στην αρχή της ισότητας των δύο φύλων. Παθητική νομιμοποίηση του Ταμείου κατά την άσκηση αγωγής από τον άρρεν τέκνο. Το γεγονός ότι το Ταμείο κατέβαλε τις παροχές αυτές στη σύζυγο και τις θυγατέρες του θανόντος δεν το απαλλάσσει από την υποχρέωση καταβολής στον εφεσίβλητο του δικού του μεριδίου, το οποίο μπορεί να αναζητήσει από τους λοιπούς δικαιούχους. Απορρίπτεται η έφεση.
Αριθμός απόφασης:1726/2010
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Τμήμα 10ο Τριμελές
Αποτελούμενο από τους: Ελένη Δημητρακοπούλου, Πρόεδρο Εφετών Δ.Δ., Ελένη Πετρουλάκη - Εισηγήτρια και Αρετή Γρηγορίου, Εφέτες Διοικητικών Δικαστηρίων και γραμματέα τον Ιωάννη Κολιόπουλο,
συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις 10 Μαΐου 2010, για να δικάσει την από 25-1- 2010 (αριθμός καταχ. Α.Β.Ε.Μ. 372/25-1-2010) έφεση,
του: Ν.Π.Δ.Δ. «Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας - Ειδικός Λογαριασμός Αλληλοβοηθείας Αεροπορίας» (ΜΤΑ - ΕΛΟΑΜ), που εδρεύει στην Αθήνα (οδός Ακαδημίας αρ.27), για το οποίο παραστάθηκε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Γεώργιος Λουκάς, σύμφωνα με την από 7.5.2010 έγγραφη δήλωσή του (άρθρο 133, παρ.2 του Κ.Δ.Δ.), την οποία κατέθεσε στη γραμματεία του Δικαστηρίου, κ α τ ά του ................ ......................, κατοίκου Χαλανδρίου (οδός................... αρ....), ο οποίος παραστάθηκε με την πληρεξούσια δικηγόρο Ευσταθία Κριεμάδη.
Το Δικαστήριο, άκουσε το διάδικο που παραστάθηκε και ζήτησε όσα αναφέρονται στα πρακτικά, μελέτησε τη δικογραφία και
σκέφθηκε σύμφωνα με το νόμο.
Επειδή, με την κρινόμενη έφεση του ΝΠΔΔ με την επωνυμία «Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας - Ειδικός Λογαριασμός Αλληλοβοηθείας Αεροπορίας», ζητείται παραδεκτώς η εξαφάνιση της με αριθ. 14297/2008 οριστικής απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών. Με την απόφαση αυτή έγινε μερικά δεκτή αγωγή του εφεσίβλητου, με την οποία ζητείτο να υποχρεωθεί το εκκαλούν να καταβάλει στον εφεσίβλητο συνολικό ποσό 27.344,00 ευρώ, νομιμοτόκως από της επιδόσεως της αγωγής, εκ του οποίου ποσό 24.304,00 ευρώ αντιστοιχεί στο μερίδιό του από το εφάπαξ βοήθημα του θανόντος πατέρα του και ποσό 3.044,00 ευρώ αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από το άρθρο 3 του Ν.354/1976 εφάπαξ χρηματική αρωγή, τα οποία (ποσά) παρανόμως, κατά τους ισχυρισμούς του εφεσιβλήτου, δεν του καταβλήθηκαν
Επειδή, στο ΝΔ 398/1974 «περί Ταμείων Αλληλοβοηθείας Στρατού Ναυτικού και Αεροπορίας» (ΦΕΚ 116 Α΄) προβλέπεται στο άρθρο 1 ότι: «1.Τα υφιστάμενα Ταμεία Αλληλοβοηθείας Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας, αποτελούντα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και τελούντα υπό την εποπτείαν και τον έλεγχον του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, διά του Αρχηγείου του οικείου Κλάδου, έχουν σκοπόν την, συμφώνως προς τας διατάξεις του παρόντος, χορήγησιν εφ’ άπαξ χρηματικού βοηθήματος εις τους εξερχομένους των τάξεων των Ενόπλων Δυνάμεων και Λιμενικού Σώματος μετόχους ή εν περιπτώσει θανάτου τούτων, εις τα μέλη της οικογενείας των. 2…» και στο άρθρο 15 ότι: «1. Ο μέτοχοι των Ταμείων Αλληλοβοηθείας, εξερχόμενοι του Στρατεύματος, δικαιούνται χρηματικών παροχών κατά τας διατάξεις του παρόντος. 2. Εν περιπτώσει θανάτου του μετόχου, εάν ούτος ήτο έγγαμος δικαιούνται των χρηματικών παροχών κατ’ ισομοιρίαν, ο έτερος των συζύγων, τα γνήσια ή θετά ή δι’ επιγενομένου γάμου νομιμοποιηθέντα άγαμα θήλεα και τα ανήλικα άρρενα τέκνα του αποβιώσαντος, ως και τα ενήλικα άρρενα, εφ’ όσον είναι άγαμα και ανίκανα δι’ οιονδήποτε βιοποριστικόν επάγγελμα, συνεπεία ανιάτου βλάβης ή παθήσεως, της ανικανότητός των ταύτης πιστοποιουμένης διά γνωματεύσεως της αρμοδίας κατά Κλάδον Ανωτάτης Υγειονομικής Επιτροπής. 3. Εάν ουδέν εκ των εν παραγράφω 2 δικαιούχων προσώπων, υπάρχη, δικαιούνται των χρηματικών παροχών κατ’ ισομοιρίαν τα έγγαμα θήλεα και τα ενήλικα άρρενα τέκνα του μετόχου. 4. Εάν ο θανών μέτοχος ήτο άγαμος, δικαιούνται των χρηματικών παροχών, κατ’ ισομοιρίαν, οι γονείς, αι άγαμοι, εν χηρεία ή εν διαζεύξει διατελούσαι αδελφαί, και οι ανήλικοι αδελφοί του αποβιώσαντος, ως και οι ενήλικοι αδελφοί αυτού εφ’ όσον είναι άγαμοι και ανίκανοι δι’ οιονδήποτε βιοποριστικόν επάγγελμα, λόγω ανιάτου βλάβης ή παθήσεως, της ανικανότητός των ταύτης πιστοποιουμένης διά γνωματεύσεως της αρμοδίας κατά Κλάδον Ανωτάτης Υγειονομικής Επιτροπής. 5. Εάν ουδέν των ανωτέρω εν παραγράφω 4 προσώπων υπάρχη, δικαιούνται του ημίσεος των χρηματικών παροχών, κατ’ ισομοιρίαν οι ενήλικοι αδελφοί και αι έγγαμαι αδελφαί του μετόχου». Περαιτέρω, στο Ν. 354/1976 «Περί του Ειδικού Λογαριασμού Χρηματικής Αρωγής Οικογενειών Στρατιωτικών των Ενόπλων Δυνάμεων» (148 Α΄) προβλέπεται στο άρθρο 1 ότι: «1. Ο συσταθείς διά του Ν.Δ. 679/70 Ειδικός Λογαριασμός παρ’ εκάστω των υφισταμένων Ταμείων Αλληλοβοήθειας των τριών Κλάδων Ενόπλων Δυνάμεων διατηρείται μετονομαζόμενος εις "Ειδικόν Λογαριασμόν Χρηματικής Αρωγής Οικογενειών Στρατιωτικών". 2. Μέτοχοι του Λογαριασμού τούτου είναι, υποχρεωτικώς άπαντες οι εν ενεργεία στρατιωτικοί των τριών Κλάδων Ενόπλων Δυνάμεων. 3. Σκοπός του λογαριασμού είναι η παροχή εφ’ άπαξ χρηματικής αρωγής εις τους κατά το άρθρον 3 του παρόντος δικαιούχους. 4…» και στο άρθρο 3 ότι: «Δικαιούχοι εφ’ άπαξ χρηματικής αρωγής εκ του Λογαριασμού τούτου είναι αι οικογένειαι των, εν καιρώ ειρήνης εν διατεταγμένη υπηρεσία ή μη φονευομένων θνησκόντων ή εξαφανιζομένων στρατιωτικών των Ενόπλων Δυνάμεων, εφ’ όσον δεν δικαιούνται πολεμικής συντάξεως, κατά την ακόλουθον σειράν προτεραιότητος και κατ’ ισομοιρίαν εν εκάστη των κατωτέρω περιπτώσεων: α. Η σύζυγος, τα ανήλικα άρρενα τέκνα και αι άγαμοι θυγατέρες. β. Οι γονείς. γ. Αι ορφαναί πατρός άγαμοι αδελφαί και οι ορφανοί πατρός ανήλικοι άρρενες αδελφοί. 2…».
Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι, προκειμένου το άρρεν ενήλικο τέκνο θανόντος μετόχου του Μετοχικού Ταμείου Αεροπορίας να λάβει το εφάπαξ βοήθημα του πατέρα του σε περίπτωση που ο θανών είχε σύζυγο, ανήλικα άρρενα τέκνα ή άγαμα θήλεα τέκνα, εκτός από την αγαμία, που απαιτείται για την λήψη του εφάπαξ βοηθήματος και για τα θήλεα ενήλικα τέκνα, θεσπίζονται πρόσθετες προϋποθέσεις. Ειδικότερα, απαιτείται το άρρεν ενήλικο τέκνο να είναι όχι μόνο άγαμο, αλλά και ανίκανο για οποιοδήποτε βιοποριστικό επάγγελμα συνεπεία ανιάτου βλάβης ή παθήσεως. Περαιτέρω, όσον αφορά την προβλεπόμενη από το άρθρο 3 του Ν. 354/1976 εφάπαξ χρηματική αρωγή, η οποία χορηγείται στις οικογένειες των θνησκόντων σε διατεταγμένη υπηρεσία σε καιρό ειρήνης στρατιωτικών των Ενόπλων Δυνάμεων, δεν υπάρχει πρόβλεψη για την χορήγησή της σε άρρενα ενήλικα τέκνα του αποβιώσαντος αλλά μόνο σε άγαμες (ενήλικες ή ανήλικες) θυγατέρες. Εξάλλου, με την παρ. 2 του άρθρου 4 του Συντάγματος, που αποτελεί ειδικότερη εκδήλωση της γενικής αρχής της ισότητας, που κατοχυρώνεται με την παρ. 1 του ίδιου άρθρου, στον τομέα της κοινωνικής θέσης και της νομικής αντιμετώπισης των δύο φύλων, αφενός μεν απαγορεύεται η δημιουργία άνισων καταστάσεων και η διαφοροποίηση του περιεχομένου των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών, τόσο μεταξύ τους, όσο και έναντι της Πολιτείας, με βάση το φύλο, αφετέρου δε επιβάλλεται να παρέχονται και στα δύο φύλα ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες. Αποκλίσεις από την αρχή της ισότητας των δύο φύλων είναι θεμιτές μόνο αν δικαιολογούνται από λόγους γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, όπως είναι λόγοι που ανάγονται στην προστασία της μητρότητας (άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος) ή σε καθαρώς βιολογικές διαφορές που επιβάλλουν τη λήψη ιδιαίτερων ευνοϊκών μέτρων ή τη διαφορετική μεταχείριση των γυναικών. Από αυτά παρέπεται ότι ο κοινός νομοθέτης δεν επιτρέπεται να ρυθμίζει διαφορετικά ουσιωδώς όμοιες σχέσεις, καταστάσεις ή κατηγορίες πολιτών και να αποκλείει με μόνο κριτήριο το φύλο και χωρίς τη συνδρομή αποχρώντων λόγων γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, ενόψει των σύγχρονων κοινωνικών αντιλήψεων και συνθηκών, μια συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών από ορισμένη ευμενή ρύθμιση, που ισχύει για το άλλο φύλο. Συνακόλουθα, αφενός, η διάταξη του άρθρου 15 του Ν.Δ. 398/1974, με την οποία θεσπίζονται πρόσθετοι όροι και προϋποθέσεις για τη λήψη της εφάπαξ παροχής από το άρρεν ενήλικο τέκνο αποβιώσαντος μετόχου σε περίπτωση που αυτός είχε σύζυγο και άγαμες θυγατέρες, πέραν εκείνων που απαιτούνται για τη λήψη της από την ενήλικη θυγατέρα και, αφετέρου, η διάταξη του άρθρου 3 του Ν.Δ. 354/1976 που δεν προβλέπει την λήψη εφάπαξ χρηματικής αρωγής από τα άρρενα ενήλικα τέκνα του μετόχου ενώ προβλέπεται η λήψη της από τις ενήλικες άγαμες θυγατέρες, εισάγουν αδικαιολόγητη διάκριση μεταξύ των δύο φύλων, που αντίκειται στην αρχή της ισότητας αυτών, που καθιερώνεται στο άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος, και είναι, ως εκ τούτου, ανίσχυρη. Γι’ αυτό, και στις δύο ως άνω περιπτώσεις, επεκτείνεται και στην κατηγορία των αρρένων τέκνων η εφαρμογή των ευνοϊκότερων ρυθμίσεων που ισχύουν για τις ενήλικες θυγατέρες των μετόχων του Μετοχικού Ταμείου Αεροπορίας, που απεβίωσαν (πρβλ. ΣτΕ 2002/2006, 2654/1996, ΕΣ193/2007).
Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: Ο πατέρας του εφεσίβλητου, ο οποίος ήταν μόνιμος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας και μέτοχος του Μετοχικού Ταμείου Αεροπορίας, απεβίωσε στις 10/7/2002 ενώ βρισκόταν σε διατεταγμένη υπηρεσία. Με το 36/23-10-2002 πρακτικό του Δ.Σ. του εναγομένου Ταμείου, αναγνωρίστηκαν ως δικαιούχοι του εφάπαξ βοηθήματος του θανόντος (ύψους 87.217,57 ευρώ) και της εφάπαξ χρηματικής αρωγής του άρθρου 3 του Ν. 354/1976 (ύψους 12.175,45 ευρώ), κατ’ ισομοιρία, η σύζυγος του θανόντος ................. ................., η άγαμη ανήλικη κόρη του .............. .................. και η άγαμη ενήλικη κόρη του ............... ..............., όσον αφορά δε τον εφεσίβλητο κρίθηκε ότι αυτός δεν δικαιούται της καταβολής ούτε εφάπαξ βοηθήματος σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 15 του Ν.Δ.398/1974 ούτε εφάπαξ χρηματικής αρωγής σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 3 του Ν. 354/1976, καθόσον αυτός ήταν ήδη ενήλικος κατά τον χρόνο θανάτου του πατέρα του και, συνεπώς, δικαιούχοι, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές είναι, κατ’ ισομοιρία, η σύζυγος και οι άγαμες θυγατέρες του θανόντος. Ακολούθως, με την αγωγή, ο εφεσίβλητος ζήτησε να υποχρεωθεί το εκκαλούν να του καταβάλει ποσό 24.304,00 ευρώ που αντιστοιχεί στο μερίδιό του από το εφάπαξ βοήθημα του θανόντος πατέρα του και ποσό 3.044,00 ευρώ που αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από το άρθρο 3 του Ν. 354/1976 εφάπαξ χρηματική αρωγή και συνολικά ποσό 27.344,00 ευρώ, νομιμοτόκως από της επιδόσεως της αγωγής, υποστηρίζοντας ότι η διατάξεις τόσο του άρθρου 15 του Ν.Δ. 398/1974 όσο και του άρθρου 3 του Ν. 354/1976 που προβλέπουν την χορήγηση εφάπαξ βοηθήματος και εφάπαξ χρηματικής παροχής αντίστοιχα στην ενήλικη άγαμη θυγατέρα και όχι στον ενήλικο άγαμο γιο, εκτός αν αυτός είναι ανίκανος για κάθε βιοποριστικό επάγγελμα (όσον αφορά τη χορήγηση εφάπαξ βοηθήματος) αντίκεινται στην θεσπιζόμενη από το άρθρο 4 παρ. 2 του Σ. αρχή της ισότητας των φύλων. Το εκκαλούν, με το υπόμνημα, ζήτησε την απόρριψη της αγωγής υποστηρίζοντας ότι δεν προβλέπεται από το νόμο η καταβολή σε άρρεν ενήλικο τέκνο θανόντος συνταξιούχου η καταβολή εφάπαξ βοηθήματος και εφάπαξ χρηματικής αρωγής και ότι αυτό κατέβαλε τις ως άνω παροχές στους δικαιούχους. Η αγωγή αυτή έγινε μερικά δεκτή και υποχρεώθηκε το εκκαλούν να καταβάλει στον εφεσίβλητο συνολικά το ποσό των 24.848,25 ευρώ, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής μέχρι την εξόφληση. Ήδη με την κρινόμενη έφεση το εκκαλούν Ταμείο ζητεί την εξαφάνιση της πρωτόδικης απόφασης για τους αναφερόμενους στο δικόγραφο της εφέσεώς του λόγους.
Επειδή, το εκκαλούν ισχυρίζεται κατά πρώτον ότι η εκκαλουμένη απόφαση όπως εσφαλμένως και αυθαιρέτως και χωρίς να παραθέσει καμία ειδική, εμπεριστατωμένη και πλήρη αιτιολογία απέρριψε τις ενστάσεις αυτού περί απαραδέκτου της αγωγής του εφεσιβλήτου και ελλείψεως παθητικής νομιμοποιήσεως αυτού (του εκκαλούντος Ταμείου). Προβάλλει δε, περαιτέρω, το εκκαλούν ότι, κατέβαλε ό,τι ήταν να καταβάλλει εφαρμόζοντας πιστά τις διατάξεις του νόμου, ο εφεσίβλητος δε θα έπρεπε να αναζητήσει το μερίδιό του από τις λαβούσες τις παραπάνω χρηματικές παροχές σύζυγο και κόρες του θανόντος πατρός του και όχι από το Ταμείο. Όμως ο ισχυρισμός αυτός πρέπει ν’ απορριφθεί ως νόμω αβάσιμος, σύμφωνα με τα άρθρα 71 παρ. 1 και 2 και 72 του Κ.Δ.Δ., οι διατάξεις των οποίων έχουν ως εξής: Άρθρο 71 «1. Αγωγή μπορεί να ασκήσει εκείνος ο οποίος έχει κατά του Δημοσίου ή άλλου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, χρηματική αξίωση από έννομη σχέση δημοσίου δικαίου. 2. Σε άσκηση της κατά την προηγούμενη παράγραφο αγωγής νομιμοποιούνται και οι κάθε είδους καθολικοί ή ειδικοί διάδοχοι. 3. …. 4. …. 5. …..», άρθρο 72: «Η αγωγή ασκείται κατά του Δημοσίου ή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, που είναι υπόχρεο προς ικανοποίηση της κατά την παρ.1 του προηγούμενου άρθρου αξίωσης». Ως εκ τούτων, προκύπτει το αβάσιμο του προαναφερθέντος ισχυρισμού, αφού ο εφεσίβλητος ως καθολικός διάδοχος (όπως και η λοιπή του οικογένεια) του θανόντος πατρός του συνδέεται με το εκκαλούν Ταμείο με ιδιάζουσα έννομη σχέση, από την οποία απορρέει η χρηματική του αξίωση, για την ικανοποίηση της οποίας είναι υπόχρεο και συνεπώς και νομιμοποιείται παθητικά το εκκαλούν ΝΠΔΔ (Ταμείο), ασχέτως αν τελικά ικανοποιηθεί η σχετική χρηματική αξίωση του εφεσιβλήτου, γεγονός που θα εξαρτηθεί από την έρευνα των λόγων που θεμελιώνουν κατά νόμο την αξίωση.
Επειδή, με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας, με τις διατάξεις του άρθρου 15 του ΝΔ 398/1974 και του άρθρου 3 του Ν.354/1976, αποκλείονται αδικαιολόγητα και, συνεπώς, κατά παράβαση της συνταγματικής αρχής της ισότητας των δύο φύλων, τα ενήλικα άρρενα τέκνα θανόντος μετόχου του Μετοχικού Ταμείου Αεροπορίας από τη χορήγηση εφάπαξ βοηθήματος και εφάπαξ χρηματικής αρωγής, αντίστοιχα. Δεδομένου δε ότι, για τη λήψη των ως άνω παροχών από τις ενήλικες θυγατέρες των θανόντων μετόχων του Ταμείου απαιτείται ως μόνη προϋπόθεση η αγαμία, προς αποκατάσταση της ισότητας, πρέπει να επεκταθεί η εφαρμογή της ευνοϊκής αυτής ρύθμισης και στα άρρενα ενήλικα τέκνα του μετόχου. Συνεπώς, ο εφεσίβλητος δικαιούται να λάβει κατ’ ισομετρία με τη σύζυγο και τις δύο άγαμες θυγατέρες του θανόντος πατέρα του εφάπαξ βοήθημα και εφάπαξ χρηματική αρωγή, το γεγονός δε ότι το εκκαλούν κατέβαλε τις παροχές αυτές στη σύζυγο και τις θυγατέρες του θανόντος δεν απαλλάσσει από την υποχρέωση καταβολής στον εφεσίβλητο του δικού του μεριδίου, εναπομείναντος του δικαιώματος του Ταμείου να αναζητήσει ως αχρεωστήτως καταβληθείσες τις διαφορές των χρηματικών ποσών που εδόθησαν στους λοιπούς καθολικούς διαδόχους του θανόντος ασφαλισμένου. Ταύτα κρίναν και το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δεν έσφαλε και πρέπει γι’ αυτό η κρινόμενη έφεση ν’ απορριφθεί, ν’ απαλλαγεί όμως το εκκαλούν, εκτιμωμένων των περιστάσεων, της δικαστικής δαπάνης του αντιδίκου του (άρθρο 275 παρ.1 εδ. ε΄ Κ.Δ.Δ.).
ΓΙΑ ΑΥΤΟ
Απορρίπτει την έφεση.
